Cây Tung

Cây Tung

Tên thường gọi: Thung
Tên địa phương: Búng, Đăng
Tên khoa học: Tetrameles nudiflora R. Br.
Họ thực vật: Đa tích (Datiscaceae)
Địa điểm trồng: Khu vực gần chuồng chim lớn, Thảo Cầm Viên Sài Gòn, 02 Nguyễn Bỉnh Khiêm, P. Bến Nghé, Quận 1, TP. Hồ Chí Minh.

Đặc điểm nhận dạng

  • Kích thước: Cây gỗ lớn, cao hơn 40 m, đường kính thân có thể đạt 1 m hoặc hơn.
  • Rễ: Có bạnh vè phát triển mạnh, tạo thành hình thù vững chắc và độc đáo.
  • Vỏ thân: Màu xám hoặc trắng, tương đối nhẵn.
  • Lá: Phiến lá hình trứng tròn, dài 12 – 15 cm, rộng 10 – 13 cm, gốc hình tim, đầu có đuôi nhọn ngắn. Lá non có lông cả hai mặt, lá già gần như nhẵn.
  • Gân lá: 4 – 6 gân mọc từ gốc cùng với gân chính và 4 đôi gân bậc hai khác.
  • Cuống lá: Dài 5 – 12 cm, sẹo lá gần tròn.
  • Hoa: Đơn tính khác gốc, xuất hiện trước khi ra lá mới.
    • Hoa đực: Dạng chùm, gồm 4 thùy đài ngắn, không cánh hoa, có 4 nhị.
    • Hoa cái: Dạng chùy dài, ống đài hình trứng, trên đầu có 4 răng ngắn, không cánh hoa; bầu có 4 vòi ngắn.
  • Quả: Quả khô, tự mở ở đầu, hình trứng.
  • Hạt: Rất nhiều, nhỏ, dẹt.

Phân bố

Trong nước:

  • Ninh Bình (Vườn quốc gia Cúc Phương)
  • Đắk Lắk (Buôn Ma Thuột, Krông Ana, Krông Pách)
  • Lâm Đồng (chân đèo Bảo Lộc)
  • Đồng Nai (Vườn quốc gia Cát Tiên, Tân Phú, Định Quán)
  • Bà Rịa – Vũng Tàu (Vườn quốc gia Côn Đảo)
  • Bình Phước (Vườn quốc gia Bù Gia Mập)

Nước ngoài: Assam, Bangladesh, Campuchia, Trung Quốc, Đông Himalaya, Ấn Độ, Java, Lào, các đảo Sunda, Malaya, Myanmar, Nepal, New Guinea, Queensland, Sri Lanka, Sulawesi, Sumatra và Thái Lan.

Sinh thái và môi trường sống

Cây tung ưa sống trong rừng trên đất đỏ bazan, rừng già hoặc rừng hỗn giao. Đây là loài cây gỗ lớn đóng vai trò quan trọng trong việc giữ đất và duy trì cấu trúc hệ sinh thái rừng.

Giá trị sử dụng

  • Nguồn gen độc đáo: Là loài duy nhất của chi Tetrameles, có giá trị đặc biệt trong nghiên cứu bảo tồn đa dạng sinh học.
  • Gỗ: Gỗ mềm, dễ gia công, được sử dụng trong xây dựng và sản xuất đồ dùng gia đình.
  • Dược liệu: Vỏ thân được dùng làm thuốc nhuận tràng trong y học cổ truyền.

Tình trạng bảo tồn

Trước đây, cây tung phân bố rộng rãi và có số lượng nhiều. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, số lượng cá thể đã giảm sút nghiêm trọng do:

  • Bị khai thác gỗ quá mức.
  • Môi trường sống bị tàn phá, đặc biệt là rừng trên đất đỏ bazan bị chuyển đổi để trồng cây công nghiệp.

Hiện nay, cây tung cần được bảo vệ nghiêm ngặt và nhân giống trong các chương trình bảo tồn thiên nhiên.

English Summary

The Tung tree (Tetrameles nudiflora) is a large deciduous tree reaching heights over 40 meters with trunk diameters of more than 1 meter. It is the sole species in the genus Tetrameles. Found across Southeast Asia and parts of South Asia, it plays an important ecological role in tropical forests. The wood is soft and used for construction and household items, while the bark has medicinal uses. Due to deforestation and overharvesting, its population has rapidly declined, requiring urgent conservation efforts.